Wielu z moich klientów zwraca się do mnie ze sprawami o podział majątku wspólnego, nie wiedząc tak naprawdę czym on do końca jest.
Wychodząc od definicji kodeksowej wskazać można, iż po pierwsze z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami z mocy ustawy powstaje wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), zaś przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich tworzą ów majątek wspólny (art. 31§1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dalej jako krio).
Oczywiście podkreślić należy, iż małżonkowie mogą w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego ową wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć, albo ustanowić rozdzielność majątkową (tzw. intercyza).
Co istotne i wymaga podkreślenia od majątku wspólnego odróżnić należy majątek osobisty każdego z małżonków.
Adwokat Julita Krejza
Kancelaria Adwokacka w Białymstoku. Chętnie odpowiem na Państwa pytania.
Skład majątku wspólnego
W skład majątku wspólnego zalicza się przede wszystkim:
1) wynagrodzenie za pracę, czy dochody z innej działalności zarobkowej prowadzonej przez małżonka;
2) dochody z majątku wspólnego oraz z majątku osobistego każdego z małżonków (np. dochody z praw autorskich,
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.) (art. 31§2 krio).
W tym miejscu należy wymienić także przedmioty, które mimo, iż zostały nabyte w drodze dziedziczenia, zapisu lub darowizny wchodzą w skład majątku wspólnego, bowiem służą do użytku obojga małżonków jako przedmioty zwykłego urządzenia domowego (o ile spadkodawca lub darczyńca inaczej nie postanowił) (art. 34 krio). Tak więc może dojść do sytuacji, gdy przedmioty podarowane jednemu z małżonków nie wejdą w skład jego majątku osobistego, a mogą stanowić majątek wspólny, o ile będą to przedmioty „zwykłego urządzenia domowego”. Jednakże regulacja ta zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1973r. nie będzie odnosić się do przedmiotów zwykłego urządzenia domowego służących do użytku obojga małżonków, jeżeli zostały one nabyte przed powstaniem wspólności (uchwała SN z dnia 4 grudnia 1974r., sygn. akt IIICZP 77/73).
Ustanie wspólności majątkowej
Z chwilą orzeczenia rozwodu miedzy małżonkami ustaje ustawowa wspólność majątkowa. W takiej sytuacji istnieje możliwość dokonania poddziału majątku wspólnego zgromadzonego w czasie trwania małżeństwa. Oczywiście wniosek o podział majątku wspólnego można zgłosić także w trakcie sprawy rozwodowej, jednakże Sąd nie dokonana podziału majątku wspólnego, jeżeli spowoduje to nadmierną zwłokę w postępowaniu.
Równość udziałów a udziały nierówne
Generalną zasadą związaną ze zgromadzonym majątkiem wspólnym jest zasada równość udziałów obojga małżonków. Jednakże każdemu z małżonków przysługuje prawo do żądania ustalenia udziałów w majątku wspólnym z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do jego powstania. Wskazuje się, iż żądanie takie należy oprzeć na wystąpieniu ważnych powodów. Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym zależne jest więc od różnego stopnia przyczynienia się do powstania majątku wspólnego oraz jednocześnie muszą przemawiać za tym „ważne powody”.
W orzecznictwem przyjmuje się, iż ważne powody to np. rażące i uporczywe nie przyczynianie się do zwiększania majątku wspólnego stosownie do posiadanych możliwości i sił.
Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego „przy ocenie istnienia ważnych powodów w rozumieniu art. 43 krio należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 października 1974r. sygn. akt III CRN 190/74). I co wymaga podkreślenia nie tyle istotna jest wysokość zarobków każdego z małżonków, a stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego, w tym nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 43§3 krio).
Odpowiedź